ALLPAURAK. UN CUENTO SOBRE UN SER LUMINOSO

El ALLPAURAK, un ser tan enigmático como luminoso, que desciende por las faldas del volcán Chimborazo
 en pleno páramo andino. Portador de paz y parabienes, este extraño habitante del cerro, acompaña a los mortales que habitan al pie de esta montaña.

Te invitamos a escuchar el cuento en español y luego en su lengua original. Dibújalo o  píntalo y crea tu propia obra con base en lo que escuchaste. Haremos una publicación digital con las ilustraciones  más originales, creativas y coloridas. Pueden participar niñas, niños, adolescentes y jóvenes de hasta 24 años.

Envía tu trabajo al correo electrónico: culturacancilleriaec@gmail.com hasta el 30 de septiembre de 2020.

A continuación te presentamos el texto de este cuento en sus dos idiomas: castellano y kichwa.

Les voy a contar un hermoso cuento que ha ocurrido acá en Chimborazo:

Dicen que allá en la parte alta de la montaña, vivía un personaje muy hermoso, muy alegre, muy luminoso. Y que muchas veces cuando la gente hacía sus fiestas o estaban tristes, atravesando alguna situación de mucha pena y dolor, él bajaba. 

Era muy grande, muy alto. La gente se acercaba a él y dicen que conversaba muy poco, procuraba regresar muy pronto a su casa que era en la parte alta. A este ser, de le conocía como el Allpaurak. 

Bajaba por el valle de Shobol. Dicen que venía caminando, pero no pisaba la tierra, como si estuviera volando y lograba llegar a la comunidad. Cuando venía en alpaca, en su espalda traía regalos y daba estos regalos a la gente que estaba pasando necesidades, se juntaba con las personas. Cuando venía en llama, venía a acompañar en las fiestas y en las danzas.

Los regalos se parecían a los granos de quinua o de maíz. Una vez que Allpaurak se alejaba de la gente, este grano se transformaba. Muchos lo habrán comido, muchos lo habrán sembrado, pero para los que conservaban estos granitos, estos se transformaban en oro. Ellos se quedaban con granos de oro: el maíz de oro, la quinua de oro.

Cuando la gente estaba haciendo la fiesta también dicen que venía. Pero más recuerda la gente que venía cuando se festejaba el tiempo del equinoccio, el Pawkar Raymi en el Ecuador. Cuando la tierra esta verdecita, llena de flores y granos tiernos. La presencia de él era mágica, increíble, alegre, conversaba. 

La gente quería estar con él, pero dicen que él solo se aparecía un día de a la semana: los días domingos. La gente esperaba, aunque para muchos decían que no era posible mirar, para otros era realmente un milagro lograrlo, porque este personaje era muy alegre y generoso, su rostro se transformaba, era un hombre muy simpático y lleno de luz.

Cuando él regresaba, desaparecía y a lo lejos la llama y la alpaca también. Muy poco se veían, mientras él, se transformaba en una especie de luz.


Kichwa:

Ñawpa pachakunapika kay puruwa rurankunapak sumak urku Chimborazopi tiyan. Kay Chimborazotaka allpawrak nik kashka nin. Chay jawa urku razumantamimuk kashka nin, shuk sumak runa, wakinpika ninaman rikchak, chinapash mana runachu kashka nin, paypak shutika allpawrak kashka ninmi, may sumak churarishka, kushilla runami kashka nin. Payka chay shubolpapam urakunatami shamukkashka ninmi, rikunasha, achik nikuk.

Shuk punchakuna llamapi tiyarishka shamukkashka nin, allpakta katichishpa, allpakapika kipikunata apachishpa shamukkashka nin. Chay kipikunawan china tiyarishpa shamukkashka nin, maypimi chay raymikuna chay gentekuna tantanakushka tiyan chaypimi sakirik kashka nin. Ashtawanka inti punchakunapimi shamukkashka nin jawa urkumantaka.

Chashna apachishpa shamushpaka mayhan llakilla, wawakaywan kawsakkunapakman chayamushpaka  chay kipimantami llukchishpa kuk kashka nin sumak añañaykunata, murukunatami ashtawanka karak kashka nin. Chay murukunaka kashka ninmi  wakinpika kinua, wakinpika sara.

Chay sarata chaskikpaka, may sumakta wachikpika sumak sumakmi tukushka nin kipapakka, wakinkuna mana chayta allí nikpi, mana munashpa sakishkallami chayka mana ima tukuk nin, chinkarikpish nin. Chay wakinkuna tarpukkunamanka kushita pukun nin. Chinapish, chay llakilla kakunataka, munaywan hapikkunamanka kurimamanmi tikrashka nin. Chayka Kuri kinuata charik kashka nin. Chay washaka Allpawarak sakishka rishka washaka, chinallatak sarata sakikkunamanka kuri sarayukmi tukuk kashka nin.

Wakinpika kay allpawraka hatunmi rikurik kashka ninmi kushilla, asiklla, mana hawallami kashka nin. Chashna kashpaka runakunapakman chayashpa maypimi tantanakuykuna tiyan chayman chayakpika chay ñawika kayshuk runakuna shinallatakmi tukuk kashka ninmi. China tukushpami payka sumakta rimashpami mikushpa, china karashpaka ña rikllami  kashka nin. Paypak hawa urkullamantak, Chimborazo, Allpawrakman, paypak kawsanaman.

Paypak kawsana jawaman shuk sumak yaykuna, lampiakuk kashka ninka, tutamantakunapish china inti llukshikunamanmi llukshishpaka kununamanmi llukshikkashka nin. Ashka llamakuna, ashka  alpakakuna, ashka ankakuna, malkukuna katishpami paytaka purikkashka nin. Chasna tukuy katishpa purishkamanmi paytaka kunan Calpi, Lican llaktakunapika mana hawalla rikunalla wasikunami   kak nin. Runakunapish na jawallatami tantarik nin. Raymikunapish na jawallatami tantarik nin raymikunapi, mikunkapak, chunkankapak.

Chayman shamushpami payka karak nin, chaymantaka chaypi ashata kushikushkawan payka tikrashpa riksha ninmi. Payka rikurik ninmi ñawpa pawkar raymi killakunapi, sisakuk punchakunapi shamun nin. Ashtawanka inti punchakunapi. Chashnami kan.

Chay allpawrak ñawpa rimaykamantaka shuk yuyak yayami ña uni watakunami ñukaman kararka, mana piman karashkanichu, kikinkunamanmi puntaka kaytaka willani. Sumak Allpawarak samay ñukanchikta kushiyachichun, sumak allpawrakpak kuyaya ñukanchiktapish yachachichun china karana, pimanpish alsana shunkuta kuchun, nachu. Chinami kan kay allpawrakpak ñawpa rimayka.
   

Entradas populares de este blog

EL DUENDE. Un cuento del Pueblo Montubio del Ecuador

EL CARNAVAL EN ECUADOR: GUARANDA